Utrata włosów i pogorszona kondycja skóry głowy są powszechnymi problemami szczególnie u kobiet. Owe trudności mogą wpływać nie tylko na wygląd, ale również na samopoczucie i jakość życia. W ostatnich latach rośnie zainteresowanie rolą składników odżywczych w utrzymaniu poprawnego stanu zdrowia (w tym zdrowych włosów), a do nich można zaliczyć kwasy tłuszczowe, takie jak np. omega-3 – niezbędne w regulacji cyklu włosowego oraz w poprawie stanu włosów.
W niniejszym artykule przedstawiono mechanizmy działania kwasów omega-3, omówiono ich znaczenie w porównaniu z kwasami omega-6 i omega-9, a także zaprezentowano wybrane badania kliniczne i eksperymentalne, które potwierdzają ich wpływ na włosy.
Kwasy omega-3
Kwasy omega-3 należą do rodziny wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, których organizm ludzki nie jest w stanie syntetyzować, dlatego muszą być dostarczane z pożywieniem. Do głównych przedstawicieli tej grupy należą:
– kwas alfa-linolenowy (ALA), obecny w olejach roślinnych, takich jak olej lniany i orzechy włoskie,
– kwas eikozapentaenowy (EPA) oraz kwas dokozaheksaenowy (DHA), występujące głównie w tłustych rybach i suplementach rybnych.
Mechanizmy działania omega-3 na włosy
Działanie przeciwzapalne
Kwas omega-3 wykazuje silne właściwości przeciwzapalne, dbając przy tym szczególnie zdrowie skóry głowy. Redukcja stanu zapalnego może prowadzić do zmniejszenia uszkodzeń mieszków włosowych oraz poprawy cyklu włosowego.
Należy wspomnieć, że włosy przechodzą przez cykl, który skategoryzowany jest na anagen (wzrost), catagen (regresja) i telogen (spoczynek). Przywołane wcześniej pierwsze badanie – sugeruje, że kwasy omega-3 mogą korzystnie modulować przejście między tymi fazami, zwiększając udział włosów w fazie anagen. Na przykład u kobiet suplementacja preparatem zawierającym kwasy omega-3 i omega-6 oraz antyoksydanty doprowadziła do istotnego wzrostu liczby włosów terminalnych, w tym włosów na skórze głowy.
Jak wynika m.in. z treści badania pt. „Effect of a nutritional supplement on hair loss in women” przeprowadzonych na kobietach z łysieniem, suplementacja omega-3 (często w połączeniu z omega-6 i antyoksydantami) wiązała się z poprawą gęstości włosów i zmniejszeniem odsetka włosów w fazie telogen.
Wsparcie mikrokrążenia i nawilżenia
Kwasy tłuszczowe omega-3 poprawiają właściwości bariery lipidowej skóry (czyli cienkiej barierze ochronnej w powierzchniowej warstwie naskórka), w ten sposób naturalnie wspomagając utrzymanie odpowiedniego nawilżenia. Lepsze nawilżenie skóry głowy przekłada się na optymalne warunki dla wzrostu włosów, m.in. poprzez poprawę ukrwienia mieszków włosowych.
Jednakże niektóre eksperymentalne badania na modelach zwierzęcych, w tym badanie Le Floc’h i wspólnicy z 2015 r., pt. “Consumption of fish oil high-fat diet induces murine hair loss via epidermal fatty acid binding protein in skin macrophages” sugerują, że zbyt wysokie spożycie omega-3 (szczególnie w dietach bogatych w olej rybi) może wywoływać niepożądane reakcje immunologiczne w skórze, prowadząc do efektu przeciwnego – zwiększonego wypadania włosów. Efekt ten nie występuje przy nadmiarze diety opartej na nasyconych tłuszczach (w badaniu sprawdzono efekty karmienia masłem kakaowym) ani przy diecie niskotłuszczowej, niezależnie od mikrobiomu jelitowego.
Porównanie z kwasami omega-6 i omega-9
Kwasy omega-6
Kwasy omega-6 (np. kwas linolowy i gamma-linolenowy) również odgrywają istotną rolę w utrzymaniu zdrowia skóry i włosów, jednakże ich działanie jest zależne od proporcji w diecie – zbyt wysoki stosunek omega-6 do omega-3 (powyżej 5:1) może sprzyjać procesom prozapalnym. Dlatego też kluczowe jest utrzymanie równowagi między tymi dwoma grupami kwasów – jak wynika z badania pt. “An Open-Label Evaluator Blinded Study of the Efficacy and Safety of a New Nutritional Supplement in Androgenetic Alopecia: A Pilot Study” autorstwa Zhang i wsp., z 2022 r.
Kwasy omega-9
Omega-9 (głównie kwas oleinowy) są jednonienasyconymi kwasami tłuszczowymi, które choć mogą być syntetyzowane przez organizm, odżywcze źródła (np. oliwa z oliwek) dodatkowo wspierają zdrowie skóry głowy. Omega-9 pomagają w utrzymaniu integralności błon komórkowych i ochronie przed utratą wilgoci, co również korzystnie wpływa na kondycję włosów.
Szczególna rola w dobrostanie włosów
Przeciwdziałanie wypadaniu włosów
W randomizowanym, kontrolowanym badaniu Hao J., Jin R., Zeng J., i wsp. z 2022 r., 6-miesięczna suplementacja preparatem zawierającym kwasy omega-3 i omega-6 wraz z antyoksydantami u kobiet z łysieniem spowodowała znaczący wzrost liczby włosów terminalnych oraz poprawę postrzeganej gęstości włosów.
Badanie to również wskazuje, że suplementacja preparatem zawierającym omega-3, omega-6, witaminy C i E oraz likopen przynosi korzystne efekty na kondycję włosów, zmniejszając procent włosów w fazie telogenu oraz zwiększając ich gęstość i średnicę. Jednocześnie, należy uwzględnić, że poprawy obserwowane w grupie kontrolnej mogą wynikać z efektu Hawthorne’a – zjawiska, w którym uczestnicy badania poprawiają swoje wyniki tylko ze względu na fakt, że są obserwowani, co powinno rodzić pytania o kliniczną istotność niektórych parametrów. Niemniej jednak, omawiane badanie wskazuje, że sama suplementacja omega-3 przyczynia się do znaczącej poprawy kondycji i trwałości włosów.
Właściwości przeciwzapalne
Przywołane wcześniej w artykule eksperymentalne badania na myszach wykazały, że dieta bogata w rybi olej, zawierająca wysokie stężenia kwasów omega-3, może indukować nietypowy proces zapalny w skórze i przyczyniać się do utraty włosów. Mechanizm tego efektu wiąże się ze zwiększoną ekspresją białka E-FABP, które wiąże kwasy tłuszczowe i uczestniczy w transporcie lipidów w komórkach naskórka. Dodatkowo dochodzi do podwyższonej produkcji TNF-α – silnego mediatora zapalnego, który stymuluje układ odpornościowy do wydzielania innych cytokin, czyli małych białek sygnalizacyjnych regulujących odpowiedź immunologiczną i procesy zapalne. To z kolei przyczynia się do utrzymania przewlekłego stanu zapalnego.
Wnioski
W świetle powyższych danych można stwierdzić, że:
* suplementacja kwasami omega-3 (w optymalnych proporcjach z omega-6) może wspierać zdrowie włosów poprzez działanie przeciwzapalne, poprawę mikrokrążenia oraz regulację cyklu włosowego,
* wyniki badań klinicznych, takie jak te opublikowane przez Le Floc’h i wsp., sugerują, że odpowiednia suplementacja może zwiększyć liczbę włosów terminalnych u kobiet z łysieniem,
* nadmierna suplementacja omega-3 może w pewnych warunkach prowadzić do niepożądanych efektów, jak również niewłaściwa proporcja przyjmowania kwasów tłuszczowych omega-3 w stosunku do omega-6,
* istotne jest utrzymanie właściwej równowagi między kwasami omega-3, omega-6 oraz wsparcie dodatkowych składników (takich jak antyoksydanty), aby uniknąć efektów prozapalnych.
